VergroeningsMaatregelen leiden tot energiebesparing brinkstraatkerk bennekom

Vergroening Brinkstraatkerk

Eén van de taak- en doelstellingen van de taakgroep Kerk & Milieu/Samenleving is het bevorderen van energiebeperking (stroom en gas) in kerkgebouwen in Nederland. Om meerdere redenen kan de Brinkstraatkerk in Bennekom daarbij gezien worden als pilotkerk, zoals: representatieve vorm en gebruik van het gebouw (kerk met aangebouwd multifunctioneel gemeentecentrum), gemakkelijke toegankelijkheid met separate verbruiksregistratie, traditioneel verwarmingssysteem, conventionele isolatie, goede overlegstructuur met het kerkbestuur (College van Kerkrentmeesters). Aandacht voor klimaatverandering en daarmee een door de gemeente als geheel gedragen wens naar steeds verdergaande vergroening van het kerkgebouw is een primaire doelstelling en heeft vanaf 2007 geleid tot een aantal ingrepen waarvan we vooraf berekenden en dus ook achteraf hoopten dat deze tot energiebeperking zouden leiden. In onderstaande grafiek wordt samen met de verschillende ingrepen het verloop van het energieverbruik weergegeven.

Daarbij enige uitleg.

Stroomverbruik (altijd aangegeven in kilowattuur: kWh) heeft betrekking op totaal verbruik van verlichting en elektrische apparaten. Het verbruik van 1 kWh kan gelijk gesteld worden aan de uitstoot van 0,62 kg CO2. In de grafiek wordt het stroomverbruik dus ook afgezet in kWh.

Gasverbruik heeft voornamelijk betrekking op de verwarming van het gebouw en wordt van gasmeters afgelezen in kubieke meters (m3; 1 m3 gas is equivalent aan 1,82 kg CO2). Gasverbruik staat in verband met het verschil tussen binnen- en buitentemperatuur. Binnentemperaturen (dag- en nachttemperaturen) worden meestal met behulp van een thermostaat geprogrammeerd en zijn dus constant in tegenstelling tot buitentemperaturen. Daardoor kan het jaarlijks gasverbruik van jaar tot jaar sterk verschillen en valt er weinig te zeggen of er en hoe groot het effect is van een bepaalde ingreep. Voor deze jaarlijkse verschillen moet dus gecorrigeerd worden op grond van zogenaamde graaddagen.

Voor een eenvoudige uitleg over noodzaak van gebruik en het berekenen van graaddagen, alsmede de regiokeuze en de keuze van de zogenaamde referentietemperatuur, verwijzen we graag naar de website: https://www.mindergas.nl/degree_days_calculation

In de weergave (zie hierna 2017)  hebben we van deze website gebruik gemaakt en daarbij gekozen voor de klimaatsregio De Bilt en een referentietemperatuur van 18o C (= normaal).

Over de in onderstaande figuren aangegeven maatregelen het volgende:

Stroom.

Zonnepanelen: in 2016 werden 84 panelen geplaatst op het platte dak van het gemeentecentrum De Brink. De opgewekte energie wordt verrekend over het totale stroomverbruik van kerk en gemeentecentrum. Zonnepanelen hebben geen invloed op het gebruik van stroom, wel op de CO2-uitstoot als gevolg van stroomgebruik. Effect van zonnepanelen wordt dus hier apart aangegeven.

Gas.

Nul-meting: betreft het gemiddelde gasverbruik over de periode 2000-2007. In die periode was er nog geen sprake van vergroening.

Tien-graden-maatregel: een door KMS ontworpen maatregel om basistemperaturen in kerkgebouwen te verlagen naar 10o C in combinatie met comfortttemperatuur van ca. 20 graden C (zie door KMS uitgegeven boek: Duurzame kerkverwarming). In de Brinkstraatkerk is in stappen de basistemperatuur verlaagd van 14 naar 10 graden C.

Zonale verwarming: een door KMS geadviseerde en voor kerkgebouwen nieuwe methode van precisie-verwarming. Met dit type verwarming wordt aan de hand van de agenda bepaald welke ruimtes op welke tijd behoefte hebben aan comforttemperatuur. Zonale verwarming is in 2016 geïnstalleerd in het gemeentecentrum De Brink en zal in 2017 ook van toepassing zijn in het kerkgebouw.

Resultaten 2017 energieverbruik Brinkstraatkerk

GAS

Uit de maandelijkse graaddagen berekening blijkt, dat het gasverbruik per graaddag niet constant is. Fig. 1 laat duidelijk zien, dat dit verbruik in de zomermaanden veel lager is dan in de wintermaanden. Dit komt niet doordat men in de zomermaanden opeens de gaskraan dichter draait, maar door de instralingswarmte van de zon. De muren worden dan warmer en dien ten gevolge is er minder gas nodig om het gouw op te warmen. We zien elk jaar dezelfde patronen terug zowel in het kerkdeel als in De Brink (Fig. 2). Bij u thuis gebeurt precies hetzelfde. In De Brink zien we, dat vooral in de zomermaanden het gasverbruik na 2015 duidelijk is afgenomen.

Bekijken we (Fig. 3) tenslotte het gasverbruik in de Brinkstraatkerk vanaf het moment, dat we begonnen zijn met stappen te ondernemen om het dit verbruik om laag te krijgen (“vergroening”), dan heeft de stapsgewijze invoering van de 10-graden maatregel in 2006 en 2007 nog steeds de grootste impact gehad. In De Brink werd deze maatregel niet toegepast, nogmaals vanwege het multifunctioneel gebruik waardoor De Brink continu op een gebruikstemperatuur van minimaal 18o C werd gehouden. De overige maatregelen (plafondisolatie in 2015 en installatie van zonale verwarming in Brink (2016) en kerk (2017) hebben tot dusver nog niet opgeleverd van wat we verwacht hadden.

STROOM

De laatste jaren verbruikt de Brinkstraatkerk in zijn geheel zo’n 27.000 tot 28.000 kWh per jaar (zie onderstaande tabel). Het ziet er naar uit, dat ook het verbruik van stroom thans min of meer is gestabiliseerd. De Brink verbruikt ruim 2,5 keer zo veel stroom als de kerk en vraagt dus qua mogelijkheden van besparing de meeste aandacht. Na 2008 is het stroomverbruik met ca 40% afgenomen, met name dank zij een aantal maatregelen in De Brink (verlichting, apparatenverbruik), maar de lijn is duidelijk afgezwakt na 2008 (Fig. 4). Weliswaar zijn er in mei 2016 84 zonnepanelen op het dak van de Brink geplaatst, maar de energieopbrengst van deze panelen staat niet in verhouding tot een lager stroomverbruik in 2016 en 2017 t.o.v. 2015. Zonnepanelen op zich verlagen ook niet het energieverbruik, wel de kosten. Het aandeel in terug geleverde energie in kWh is daarom apart met een paarse lijn in Fig.4 aangegeven.